Đầu năm 2023, chúng ta đã chứng kiến cuộc cách mạng mới trên blockchain Bitcoin và những cuộc cách mạng này đã mang đến nhiều điều thú vị và cả những tranh cãi. Đây là lần đầu tiên chúng ta có thể đưa con chữ, hình ảnh, video vào blockchain Bitcoin qua giao thức Ordinals. Ordinals là một giao thức đặc biệt được xây dựng để bạn có thể khắc dữ liệu lên từng satoshi.
Mỗi một BTC được chia thành 100.000.000 đơn vị gọi là satoshi (hoặc sats). Mỗi satoshi đều có một số thứ tự. Và mỗi satoshi có thể được truy ngược về khối và nó được đào ra. Bạn có thể theo dõi mọi satoshi đã được tạo ra. Do đó từng satoshi mà một đơn vị riêng biệt có đánh số thứ tự.
Một ngày có 24 giờ, một giờ có 60 giây, và chúng ta có thể khắc từng khoảnh khắc cuộc sống vào từng giây của một ngày. Mỗi giây đều có thể truy ngược lại nơi mà nó được khắc vào, điều đó cũng là ví dụ cho từng giây là từng satoshi.
Giao thức Ordinals chưa kịp nguội đi thì một xu hướng khác lại xuất hiện trên blockchain Bitcoin. Nếu trước đó nhờ Ordinals mà người dùng có thể mint ra vô số NFT trên Bitcoin. Thì nay tiêu chuẩn BRC-20 tokens ra đời. Cho phép tạo ra những token có thể thay thế được (fungible token) trên chính blockchain Bitcoin.
BRC-20 là gì?
BRC-20 được tạo ra bởi một người đam mê dữ liệu on-chain có tài khoản Twitter là @domodata vào tháng 03/2023. BRC-20 là một "thử nghiệm" để có thể tạo ra các fungible token trên blockchain Bitcoin thông qua sử dụng giao thức Ordinals để triển khai các hợp đồng, tạo token và chuyển token qua lại giữa những người dùng với nhau.
Có thể bạn nghe có khá giống với tiêu chuẩn ERC-20 trên blockchain Ethereum. Nhưng BRC-20 lại bị giới hạn hơn khá nhiều. ERC-20 ra đời vào 2015, là một tiêu chuẩn kỹ thuật được sử dụng để phát hành các fungible token trên blockchain Ethereum. ERC-20 cung cấp các quy tắc cho các nhà phát triển tuân theo để hoạt động một cách liền mạch trong toàn bộ hệ sinh thái Ethereum. Các đồng tiền được tạo ra trên tiêu chuẩn ERC-20 có thể dễ dàng tham gia vào các ứng dụng phi tập trung (dApps) được xây dựng trên Ethereum.
BRC-20 với chức năng đơn giản hơn khá nhiều. Một phần là bị giới hạn bởi chính blockchain Bitcoin không thể tạo ra các hợp đồng thông minh. BRC-20 chỉ đơn giản là một cách để lưu trữ các dữ liệu trên Bitcoin. Do đó, token BRC-20 không thể được sử dụng trong các ứng dụng khác như trao đổi phi tập trung, giao thức vay và cho vay.
Ví dụ bạn tạo ra một token có tên là $TEO dựa trên tiêu chuẩn ERC-20 trên blockchain Ethereum. Do đó $TEO được tham gia vào hầu hết các ứng dụng phi tập trung trên Ethereum như sàn DEX, ứng dụng cho vay, chợ mua bán NFT…
Có thể xem Ethereum như một quốc gia lớn có nhiều công ty bên trong. Và đồng tiền được tạo ra bên trong quốc gia đó theo tiêu chuẩn ERC-20 được sử dụng cho tất cả công ty bên trong (dApps). Còn Bitcoin thì không cho phép điều đó, nó sẽ bị giới hạn hơn rất nhiều. Sẽ không có nhiều công ty bên trong quốc gia Bitcoin. Và các token được tạo bởi BRC-20 sẽ dùng chủ yếu để di chuyển qua lại giữa các ví. Còn về tương lai dài hạn thì sự phát triển của thị trường này sẽ có nhiều điều thú vị sẽ diễn ra.
Token BRC-20 đầu tiên (ORDI)
Token đầu tiên được triển khai thông qua BRC-20 là “ordi”. Với tổng nguồn cung 21.000.000 token và giới hạn 1.000 token cho mỗi lần đúc.
- P: Có nghĩa là token này được tạo dựa trên tiêu chuẩn BRC-20
- Op: Hoạt động được thực hiện là khởi tạo ordi token.
- Tick: token có ký hiệu ordi.
- Max: Nguồn cung tối đa.
- Lim: số lượng ordi được đúc ra trong 1 giao dịch, giới hạn ở mức 1.000.
Công cụ này cũng góp phần vào việc triển khai hàng trăm các token BRC-20 khác. Với các tên như “meme”, “punk” và “doge”. Với sự phấn khích xung quanh BRC-20 dẫn đến hơn 30.000 chữ khắc Ordinal trong một ngày, một con số kỷ lục. Sau sự khởi đầu của “ordi” có hàng loạt token khác được triển khai, nhưng chủ yếu vẫn là memecoin.
Có một sự thật thú vị là từ những năm 2012 đã có một dự án tên là Colored Coins cố gắng tạo ra các token trên blockchain Bitcoin. Nhưng nó đã không thu hút được sự chú ý do phí giao dịch cao và các hạn chế về khả năng lập trình của Bitcoin đã khiến người dùng tìm hiểu về Ethereum sau đó.
Cho đến hiện tại, khi các blockchain cho phép tạo dựng hợp đồng thông minhđã quá phổ biến thì cơn sốt NFT và tạo token lại nổi lên trong cộng đồng Bitcoin.
Sự hứng thú của cộng đồng mang lại hơn 400k giao dịch đang ở trạng thái chưa xác nhận do mạng lưới quá tải cùng với đó là phí giao dịch đang cao hơn.
Có phải người ta đã nhồi một đống dữ liệu rác lên blockchain Bitcoin?
Từ ngày người ta khám phá ra là có một cách nào đó để nhét thông tin vào blockchain Bitcoin thì sau đó đã có rất nhiều dữ liệu được đưa vào chuỗi. Có rất nhiều nhà đam mê Bitcoin cho rằng đây là một cuộc tấn công vào mạng lưới và cần dừng hành động này lại.
Nhưng chúng ta đều biết rằng, để bất cứ ai có thể nhét thông tin vào blockchain Bitcoin thì họ cần phải trả tiền cho việc đó. Càng nhiều thông tin đưa vào, họ càng phải trả nhiều phí. Từ khi Ordinals ra đời đã cho phép khắc rất nhiều loại dữ liệu như văn bản (text), hình ảnh (image), âm thanh (audio), và video lên blockchain Bitcoin. BRC-20 là loại dữ liệu dưới dạng văn bản (text). Cho đến thời điểm hiện tại. BRC-20 tokens vẫn là loại tài sản được mint nhiều nhất trên Ordinals.
Mặc dù người sáng lập của BRC-20 tokens cho rằng đây là một thử nghiệm và rất có thể gặp lỗi. Nhưng cảnh báo đó dường như không có khả năng ngăn thị trường ném thời gian, công sức và rất nhiều tiền vào và đẩy thử xem nó đi được bao xa. Và tại thời điểm viết bài tổng vốn hoá thị trường của BRC-20 tokens đã vượt 1 tỷ USD.
BRC-20 có thể sẽ đẩy vô số dữ liệu vào blockchain Bitcoin trong tương lai. Làm chậm mạng lưới và đẩy phí tăng cao. Hẳn là những người đam mê Bitcoin sẽ rất thất vọng vì điều này. Nhưng đây là cái giá mà họ phải trả cho sự phi tập trung của mạng lưới. Một blockchain thuộc về cộng đồng thì cộng đồng sẽ biết cách làm những gì tốt nhất cho nó. Cũng rất khó để có thể phân biệt đâu là dữ liệu rác và đâu là dữ liệu không rác. Vì ai cũng phải trả tiền cho dữ liệu của họ.
Khi giới hạn của Bitcoin một lần nữa được đẩy lên cao trào, thì dáng dấp cuộc chiến năm xưa dần trở lại. Liệu cộng đồng sẽ cùng nhau chấp nhận mở rộng thêm không gian khối cho Bitcoin hay tìm những giải pháp khác để thay thế cho tình hình hiện tại mà điển hình là các giải pháp layer 2. Hoặc có thể là sau một thời gian sử dụng chán chê. Họ lại nhận ra đây không phải là nơi thích hợp để phát triển và sẽ tử bỏ nó?
Một vài lưu ý về BRC-20 token
Cơn sốt BRC-20 nổi lên thu hút một lượng nhà đầu cơ và nhà phát triển.
Việc mua bán các BRC-20 token hiện nay không phải là việc dễ dàng vì chúng chưa được phổ biến trên các sàn giao dịch lớn.
Để mua BRC-20 token, bạn cần một ví Bitcoin hỗ trợ Taproot và kết nối nó với một sàn giao dịch có hỗ trợ giao thức Ordinals và tiêu chuẩn BRC-20. Ví dụ như: UniSat và Ordinals Wallets. Ngoài ra, một số sàn giao dịch phi tập trung như Ordswap cũng cho phép trao đổi P2P mã thông báo BRC-20. Nhưng tính thanh khoản thấp hơn nhiều. Và cần có BTC trong ví để trả cho phí giao dịch. Hiện tại sàn Houbi và Gate.io là những sàn hỗ trợ BRC-20 token và cũng list duy nhất token “$ORDI”.
BRC-20 được tạo trên Bitcoin nhưng chúng không phải là Bitcoin. Đừng nhầm lẫn bạn mua các đồng token này và nghĩ rằng chúng là Bitcoin. Chúng cũng không an toàn hơn các token trên các blockchain khác, BRC-20 được lưu trên blockchain Bitcoin nhưng không có nghĩa đây là một khoản tài sản an toàn mà bạn có thể lưu trữ trong lâu dài như một nơi lưu trữ giá trị.
BRC-20 có thể tạo ra rất nhiều dự án rug pull sau đó. Và khi thị trường này trở nên màu mỡ hơn, thì người ta sẽ cố gắng bán cho bạn những dữ liệu rác được định giá cao để đổi lấy Bitcoin quý giá.
Kết luận
BRC-20 token là một trong những tiêu chuẩn đang được thử nghiệm trên Bitcoin. Ngoài ra còn có một số tiêu chuẩn cho phép tạo token khác như Pear Credit và RGB (tiêu chuẩn RGB-20). Đây là những tiêu chuẩn cho phép người dùng có thể tạo ra token trên Bitcoin và cả Lightnging Network. Trong tương lai, các tiêu chuẩn này sẽ cạnh tranh nhau để nhằm chiếm lấy thị phần cao nhất về việc ai sẽ là tiêu chuẩn phổ biến nhất để có thể tạo ra token trên blockchain Bitcoin.
Đây có thể vừa là một tính năng mang tính đổi mới và vừa là một cuộc tranh cãi về cách mà cộng đồng sử dụng Bitcoin. Liệu những tranh cãi này có làm chia rẽ cộng đồng Bitcoin và đưa Bitcoin vào một giai đoạn tiếp theo với những định nghĩa mới về cách sử dụng?
Nguồn: Thuancapital